Vervuiling rivieren en grondwater

 

De vee-industrie is de grootste veroorzaker van de vervuiling van de aarde met fosfaat en stikstof.

Ook veroorzaakt de intensieve veehouderij vervuiling met zware metalen, bacteriën, virussen, bestrijdingsmiddelen en medicijnen.

Deze vervuilingen komen in het water terecht.

In mest zit fosfaat en stikstof. De veeteelt produceert een enorme hoeveelheid mest. Voor de productie van een kilo vlees wordt ongeveer 10 kilo mest geproduceerd.

Een gedeelte van deze fosfaat en stikstof komt in het water van sloten en rivieren terecht. Ook komt een gedeelte in het grondwater terecht. Vervuild water is schadelijke voor mensen, dieren en planten.

Zwaar vervuild water is niet geschikt als drinkwater. Watervervuiling kan daarom leiden tot waterschaarste.

In maart 2019 is door de Stichting Natuur & Milieu, in samenwerking met Planbureau voor de Leefomgeving, bekendgemaakt dat slechts 1% van de Nederlandse wateren voldoet aan de EU-richtlijnen.

De aandacht voor overstromingen is in Nederland ten koste gegaan van de aandacht voor waterkwaliteit. De belangrijkste oorzaken van deze watervervuiling is het mestoverschot en het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de landbouw.

Experts voorspellen dat Nederland in 2027 de Europese doelen niet gaat halen.

Ongeveer 60% van het water dat in Nederland wordt gebruikt als drinkwater is grondwater.

Grondwater wordt ook gebruikt door fabrieken en voor het besproeien van gewassen bij weinig regen.

De afgelopen jaren zijn meer dan twintig waterwinputten in Nederland gesloten. Omdat ze vervuild zijn met meststoffen. Als er geen maatregelen worden getroffen, is er een grote kans dat er meer waterwinputten moeten worden gesloten.

 

 

Vervuiling door een overschot aan voedingsstoffen

 

Fosfaat en stikstof zijn voedingstoffen.

In grote hoeveelheden werken deze voedingsstoffen vervuilend.

Fosfaat en stikstof zorgen ervoor dat de algen en waterplanten in het water teveel groeien. Dit veroorzaakt zuurstofarm water, dit leidt tot vissterfte.

Fosfor is een van de belangrijkste voedingsstoffen voor alle planten en dieren op aarde.

Dieren moeten fosfor binnen krijgen, om goed te groeien en om melk te geven.

De opname van fosfor uit voedsel is niet efficiënt. Daardoor moeten dieren meer fosfor binnen krijgen, dan het lichaam gebruikt. In mest zit het overschot van de niet opgenomen fosfor.

Een gedeelte van dierlijke mest wordt gebruikt om gewas te laten groeien.

Elke plant heeft namelijk fosfaat en stikstof nodig om goed te kunnen groeien. Akkers worden daarom bemest met dierlijke mest of met kunstmest. Ook in kunstmest zit fosfaat en stikstof. Niet alle fosfor wordt door de planten uit de bemestte grond gehaald. Een bepaalde mate van overbemesting is daarom altijd nodig om gewas te laten groeien. Dit is afhankelijk van de plantsoort.

Sommige plantsoorten kunnen beter fosfaat uit de grond halen, dan andere plantsoorten. Dit heeft onder anderen te maken met hoe diep een plant kan wortelen maar ook met de leeftijd van de plant.

Bij bemesting komt altijd fosfaat en stikstof in de grond terecht. En uiteindelijk ook in het grondwater. Ongeveer 60% van de fosfor wordt opgenomen door het gewas, 30% stapelt zich in de grond op en 10% komt in water terecht.

In Marokko, China, en de Verenigde Staten zijn fosformijnen. Europa is voor fosfor afhankelijk van import. Wereldwijd wordt er jaarlijks 40 miljoen ton fosfaat uit fosfaatmijnen gewonnen. Hiervan wordt 80% gebruikt voor het maken van kunstmest voor landbouw, 1% wordt gebruikt voor wasmiddelen, 5% voor het maken van krachtvoer en 3% voor andere toepassingen. Geschat wordt dat er nog voor ongeveer 200 jaar voldoende fosfor aanwezig is.

Een enorm groot gedeelte van alle verbouwde gewassen is bestemd als voedsel voor dieren, bijvoorbeeld maïs en gras.

 

 

Vervuiling door bacteriën en virussen

 

In mest van dieren zitten bacteriën en virussen, sommige daarvan kunnen ziektes veroorzaken. Als mest geïnjecteerd wordt in het land komen bacteriën en virussen in sloot- en grondwater terecht. Het water wordt dan vervuild met deze bacteriën en virussen.

In veehouderijen wordt ook water gebruikt. Bijvoorbeeld om stallen mee schoon te maken, dit kan water besmetten met ziektekiemen. Water besmet met ziektekiemen kan zeer gevaarlijk zijn.

Campylobacteriose is een ziekte die wordt veroorzaakt door de Campylobacter-bacterie. Deze bacterie komt van kippen, runderen, varkens, honden, katten en vliegen. Door het drinken van besmet water kunnen mensen besmet raken.

De bacterie veroorzaakt in de eerste instantie diarree. Op de langere termijn kunnen mensen ernstig ziek worden. In de afgelopen jaren zijn 15 uitbraken in Europa geweest van deze bacterie.

 

 

Bestrijdingsmiddelen en resten van medicijnen

 

De landbouwsector gebruikt veel bestrijdingsmiddelen en medicijnen.

In Nederland is in 2016 in de gehele landbouwsector 5,7 miljoen kilogram chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt, volgens Centraal Bureau voor de Statistiek.

Overheidsinstellingen, huishoudens en fabrieken gebruiken ook bestrijdingsmiddelen.

Bestrijdingsmiddelen worden gebruikt, om schade toe te brengen aan bepaalde planten of dieren, bijvoorbeeld sommige insecten. De chemicaliën die in bestrijdingsmiddelen zitten kunnen lang gevaarlijk zijn.

Dieren die deze bestrijdingsmiddelen binnen krijgen door het eten van bespoten planten, slaan deze giftige stoffen in het lichaam op. Omdat het lichaam deze stoffen niet goed kan afbreken.

De meest voorkomende pesticiden in water zijn atrazine, DDT, lindaan en carbofuran. Sommige soorten zijn inmiddels in Nederland verboden, zoals DDT, deze pesticiden zitten nog wel in het water. Een dier dat hoog in de voedselketen staat, wordt het meest vergiftigd.

Er is een onderzoek gedaan naar DDT in zeearenden. Zeearenden hebben tot 50 keer meer DDT in zich, dan dat er DDT in de vis zit die ze eten. Dieren kunnen kanker of voortplantingsproblemen krijgen van pesticiden. Ook voor de mens zijn pesticiden gevaarlijk.

In de intensieve veehouderij worden er veel medicijnen gebruikt. Deze medicijnen komen via bemesting van grond in de bodem en in het grondwater terecht.

Via de riolering uit Nederlandse huishoudens komt elk jaar 140.000 kilo medicijnen in water terecht. De restanten medicijnen zijn schadelijke voor de dieren die in water leven. Karpers krijgen nierfalen, forellen krijgen leverschade en vlo-kreeftjes worden minder actief.

 

 

Zure regen vervuilt water

 

De veehouderij is de grootste veroorzaker van ammoniakuitstoot, meer dan 60%, en daardoor de belangrijkste oorzaak van zure regen.

De zuurtegraad van water wordt aangegeven met pH: pondus Hydrogenium. Een neutrale waterige oplossing heeft een pH van 7, zoals water uit de kraan. Zure oplossingen hebben een pH lager dan 7. En basische oplossingen hebben een pH hoger dan 7. Regen heeft normaal een pH van ongeveer 6. Bij een pH beneden de 5 spreken we van zure regen.

Zwaveldioxide, stikstofoxiden en ammoniak vormen in de lucht door contact met water zwavelzuur en salpeterzuur. Dit veroorzaakt zure regen.

Zure regen is een beetje een misleidende naam. Met zure regen wordt niet alleen regen, maar alle neerslag uit de lucht op aarde bedoeld. Zure regen komt door regen, sneeuw, hagel en mist, en ook door droge neerslag, op de aarde terecht.

In vijvers en sloten veroorzaakt zure regen een lagere pH-waarde dan normaal is. Dit verstoort het natuurlijke ecosysteem. Door zure regen komt aluminium vrij in de bodem. Deze aluminium komt ook in het water terecht. Vissen sterven daardoor aan een aluminiumvergiftiging. Dieren die leven van vissen, krijgen hierdoor met aluminium vergiftigde vissen binnen.

Als water een pH-waarde van 5,5 heeft gaan sommige vissoorten dood. Bij een pH-waarde van 4,5 gaan alle vissen dood.

 

 

Metalen zijn giftig

 

De vee-industrie vervuilt water met zware metalen. In mest zitten zware metalen. Ook in de pesticiden die in de landbouw worden gebruikt zitten zware metalen.

Er zijn verschillende metaalsoorten onder anderen: lood, zink, mangaan, calcium, kalium en chroom.

Mensen en dieren hebben een zeer beperkte hoeveelheid van deze stoffen nodig. Krijgen mensen en dieren te veel van deze stoffen binnen, dan is het giftig voor het lichaam.

Om schade aan het lichaam te voorkomen slaat het lichaam deze stoffen op in lichaamsweefsel. Het lichaam kan deze stoffen namelijk niet afbreken. Het gevaar van metalen neemt daardoor toe naarmate een dier hoger in de voedselketen zit.

In bepaalde vissoorten zoals snoek en tonijn zitten veel metalen. Snoek en tonijn zijn roofvissen. Het is niet gezond om deze vissen regelmatig te eten.

In fosfaaterst zit cadmium. Fosfaaterst wordt gebruikt in de landbouw om land te bemesten. Fosfaaterts wordt ook toegevoegd aan krachtvoer voor dieren in de vee-industrie.

Vervuiling van water met metalen wordt ook veroorzaakt door fabrieken, mijnen en uitlaatgassen van auto’s.

 

Cijfers en bronnen: NutriNorm, Wageningen UR, Trouw, deltawerken, dierenbescherming, duurzaammbo, lenntech, NOS, CBS, RIVM.